De titel is een lokkertje. De foto erbij is vooral symbolisch bedoeld.. Sorry. Maar ik voelde de noodzaak om met een omweg jullie aandacht vast te houden. En wil voorkomen dat jullie op een vroege zondagochtend geërgerd wegklikken na de volgende post. Ik hoop namelijk (misschien wel voor de 1e keer) dat jullie mijn column helemaal willen lezen.
De titel had moeten zijn: excuses. En dat is nogal een trending topic deze week. En ook zwaar beladen. Want onze teflon-premier heeft beloofd morgen een statement te maken over ons slavernijverleden. En alles en iedereen is daar over in rep en roer. Wat gaat ie zeggen? Wat gaat Mark doen? Wat gaan de reacties worden?
Even terug naar de geschiedenis. Het is nog niet eens zo lang geleden dat NL de slavernij heeft afgeschaft. 1 juli 1863. We hadden 15 jaar daarvoor al afgesproken er mee te stoppen, maar ook toen kreeg de politiek moeilijke zaken niet snel voor elkaar. Het is dus grofweg 150 jaar geleden. Mijn over-overgrootvader (de opa van mijn opa) heeft deze afschaffing nog meegemaakt.
Nederland was één van de grootverdieners in het transport van en handelen in slaven. Daar hoeven we niet trots op te zijn. Ook ons V.O.C.-verleden heeft een zwart rafelrandje. Net als bijna alle Westerse landen hebben wij landen toegeëigend, gekoloniseerd en simpelweg leeggeroofd. Daar waren we goed in, zonder scrupules. Zo zag de wereld er toen uit en wij vonden het ons recht.
800 mensen gingen onderin in een schip. 1 keer per dag naar boven om met zeewater te worden schoongespoten en dan weer naar beneden. Zes weken lang. Gemiddeld stierf 15-30% tijdens de reis. Die werden meteen overboord gekieperd. Nog eens 10% overleed nog door uitputting of ziekte na aankomst. De vraag is of je beter af was als je in leven bleef. Nu niet meer voor te stellen hoe er toen gedacht werd over de medemens.
Ben ik of jij daar schuldig aan? Nee toch? Hebben wij in de Westerse wereld geprofiteerd van ons handelen toen? Ja toch? Keuren wij nu slavernij en koloniaal gedrag oprecht af? Ik denk 99% van de Nederlanders wel. En laten we ook één ding toch even melden: racisme bestaat nog steeds. Vaak onzichtbaar, maar het is er echt. En er zijn grote groepen medelanders die dat merken, voelen, beleven en ondervinden. Ik kan dat niet voelen, want ik heb zelf geen last van discriminatie.
We komen bij de essentie van de discussie. Zijn wij (geen nazaten van slaven en niet gediscrimineerd) bereid om te accepteren of te begrijpen dat anderen er wel last van kunnen hebben? Hebben wij genoeg empathie of inlevingsvermogen om de ander tegemoet te komen? En als dat moeite kost, kunnen we ons eroverheen zetten om toch de wens voor (h)erkenning waar te maken? Ik ga een hele simpele vergelijking maken: Als je zelf niet gelooft dat een burn-out bestaat, ben je dan bereid om de burn-out van een collega als voldongen feit te accepteren?
We moeten ons niet mee laten slepen door de extreme herstelbetalingen die een heel klein gedeelte eist. Dat is een te makkelijk excuus. Ik kan me best voorstellen dat we daar later nog een oplossing voor vinden, want we hebben er best wat rijkdom in ons land aan te danken. Maar de overgrote meerderheid van de mensen en organisaties die ermee bezig zijn willen eerst en vooral een duidelijk en ondubbelzinnig excuus: “Sorry, dit had nooit mogen gebeuren. We schamen ons voor het leed dat jullie voorouders is aangedaan. Daar zijn we niet trots op.”
Er wordt van alles bijgesleept in deze discussie. “Je mag ook niks meer in Nederland”. “Dit is typisch weer zo’n woke-dingetje”. “We hebben toch al genoeg betaald aan Suriname?”. “Laat ze gewoon gaan werken i.p.v. zeiken”. “Het zijn diezelfde gasten die ons Sinterklaas-feest verneukt hebben.” En dat laatste klopt wel een beetje, want ook daar speelt het kunnen inleven in de ander een grote rol.
Het gaat om empathie. Om het kunnen inleven in de ander. Je eigen mening op durven schuiven of parkeren als de ander er voelbaar last van heeft.
Toe, wees eens lief voor elkaar. Oprecht sorry zeggen is geen zwakte, maar juist een kracht.
